LibreOffice And NeoOffice

در این مطلب، نکاتی درباره‌ٔ کار با دو نرم‌افزار LibreOffice و NeoOffice آموزش داده می‌شوند. نویسندهٔ این نکات، مگر در مواردی که غیر از این مشخص شده باشد، محمد ارژنگ است.

جهت رؤیت صفحات

اگر می‌خواهید بیش‌تر از یک صفحه را در مانیتور ببینید و دوست دارید جهت صفحه را تنظیم کنید که از راست به چپ چیده شوند یا از چپ به راست (فارغ از این که متن راست به چپ نوشته شده باشد یا نه) از مسیر format>page جهت صفحه را به دل‌خواه تنظیم کنید.

چیدن عکس در جای دلخواه

پس از این که عکس‌تان را از طریق Insert در متن قرار دادید، روی آن راست کلیک کرده و picture را انتخاب کنید. از صفحهٔ باز شده تب Type را بگُزینید. سپس در قسمت Anchor اگر گزینهٔ As character انتخاب شده، آن را به یکی از سه گزینهٔ دیگر تغییر دهید. به انتخاب شماست که بخواهید محاسبهٔ جای عکس کدام یک از موارد باشد: از حاشیهٔ صفحه، از حاشیهٔ پارگراف یا از حاشیهٔ حروف. پس از این انتخاب، گزینهٔ Position در پایین صفحه فعال می‌شود و شما می‌توانید جای تصویرتان را تعیین کنید. اگر یکی از سه گزینهٔ مذکور فعال باشند، با کشیدن عکس روی متن هم می‌توانید جای آن را مشخص کنید.

حاشیه نویسی

حتماً برایتان پیش آمده که متنی به شما رسیده و خواسته‌اید نکاتی را در مورد آن بنویسید و سپس به نویسنده‌اش بازگردانید. اما نمی‌خواسته‌اید صفحه‌بندی متن به هم بخورد. از سویی برایتان سخت بوده یادداشت‌هایتان را پی در پی انتخاب کنید و رنگی کنید تا صاحب متن بداند در چه جایی چه نوشته‌اید. در چنین مواقعی Comment حلال مشکل شماست. به این منظور در نقطهٔ مورد نظرتان در متن کلیک کنید و سپس به مسیر Insert>Comment (در لیبر آفیس) و یا Insert>Note (در نئو آفیس) بروید. در این صورت جعبهٔ زرد رنگی در گوشهٔ ورق ظاهر می‌شود که با خطی به نقطهٔ مورد نظر شما وصل است. این جعبه جزو متن به حساب نمی‌آید بنابراین صفحه‌بندی را به هم نمی‌زند. در این جعبهٔ زرد رنگ می‌توانید یادداشتتان را بگذارید و فونتش و اندازه‌اش را نیز تعیین کنید.
برای پاک کردن یک حاشیه‌نویسی یا همهٔ آن‌ها، روی مثلث کوچک پایین راست جعبهٔ زرد رنگ کلیک کنید و Delete را انتخاب کنید.

رنگ پس‌زمینهٔ جدول

اگر یک کلیک روی هر سلول جدول کنید و روی دکمهٔ Background Color کیلک کنید و رنگ مورد نظرتان را انتخاب کنید، آن سلول رنگ می‌شود اما حاشیهٔ سفیدی به دورش می‌افتد. اگر می‌خواهید ستون‌هایتان بیخ تا بیخ رنگی شوند، آن را تماماً انتخاب کنید سپس از Background Color رنگ مد نظرتان را انتخاب کنید.

ساختن فهرست یا نمایه (Index)

شما می‌توانید فهرستی برای متن‌تان تهیه کنید، به این صورت که متن به طور خودکار با سرفصل‌ها و شماره صفحه‌های آنان همگاه شود. برای این منظور ابتدا باید سرفصل‌هایتان را به شکلی Style بدهید که نرم‌افزار آن‌ها را به عنوان سرفصل بشناسد. برای این کار عبارت سرفصل را انتخاب کنید و سپس از نمایهٔ Style در بالای سمت چپ صفحه، یکی از Style‌های Heading را انتخاب کنید (توجه کنید Heading به تنهایی را انتخاب نکنید و Headingهایی را بگزینید که کنارشان عدد باشد مثلاً Heading1 را بگزینید)
یکی از Headingها را برای سر فصل انتخاب کنید

اگر فونت و اندازهٔ سرفصل مقبولتان نیست، می‌توانید آن را عوض کنید. می‌توانید فونت و دیگر ویژگی‌های Heading مورد نظرتان را به شکل دلخواه تغییر دهید تا هر وقت آن را انتخاب کردید به همان شکل مد نظرتان باشد بدون آن که نیازی به تغییر مجدد باشد (برای یادگیری روش آن به Style مراجعه کنید). حالا به منوی Insert رفته و Indexes and tables را انتخاب کنید.

صفحه‌ای باز می‌شود که در آن می‌توانید برای فهرستتان عنوان انتخاب کنید و نوع فهرستتان را نیز تعیین کنید. اگر می‌خواهید یک «نمایه» یا «فهرست مطلب» بسازید، باید در بخش Type عبارت Table of contents را بگزینید.

پس از آن که فهرستتان ساخته شد، هر گاه روی آن راست کلیک کنید می‌توانید با گزیدن Update index/table مطالب اضافه شده به متن را به فهرست بیفزایید. هر وقت هم بخواهید می‌توانید با همین روش و گزیدن Delete index/table فهرست را حذف کنید. بر خلاف نرم افزار Ms Word که با نگه داشتن دکمهٔ control و کلیک کردن روی هر عنوان فهرست، می‌توان به صفحهٔ مورد نظر جهید، در NeoOffice و LibreOffice وجود ندارد.

طراحی کردن در NeoOffice و LibreOffice

در این دو برنامه تولباری وجود دارد به نام Drawing. جای این نوار ابزار در پایین صفحه است. اگر دیده نمی‌شود از مسیر View>Toolbar آن را فعال کنید. در این نوار ابزار، ابرازهای مفید و کارآمد زیادی هستند از جمله ابزاری برای کشیدن دایره، مربع، چند ضلعی، خط صاف، شکلک، پیکان (منظور فلش است نه خودروی ملی)، شکل دادن به حروف و نیز Points که کارش این است که خطوط آزادی را که کشیده‌اید مفصل‌دار می‌کند تا بتوانید اصلاح و تمیزشان کنید.

فونت‌های برنا در LibreOffice و NeoOffice

فونت‌های برنا (آن‌هایی که با حرف B شروع می‌شوند) روی لیبر آفیس کار نمی‌کنند و جدا جدا می‌شوند. در نئو آفیس هم این قلم‌ها نصفه و نیمه کار می‌کنند به این معنا که جدا جدا دیده نمی‌شوند اما شکل و شمایل فونت درست عمل نمی‌شود. به عبارتی شما هر فونتی از فونت‌های برنا را که انتخاب کنید باز هم شکل و شمایل مشابهی را می‌بینید. برای نداشتن مشکل، بهتر است فونت‌های X را که ساختهٔ آقا بهنام هستند، از صفحات قلمهای سری ایکس نسخهٔ ۲ و قلمهای سری ایکس نسخهٔ ۱ بگیرید و نصب کنید.

گذاشتن حاشیه (Border) برای صفحات

شما می‌توانید برای دور تا دور صفحه یا بخشی از آن، حاشیه‌ای با طرح دلخواه خود بگذارید. برای این منظور به مسیر Format>Page بروید تا این صفحه باز شود:

در این‌جا اگر روی Borders کلیک کنید‌، می‌توانید تعداد حاشیه، شکل آن، رنگش و فاصله‌اش از حاشیهٔ صفحه را مشخص کنید.

وارد کردن شماره صفحه در NeoOffice و LibreOffice

• ابتدا از مسیر insert>footer>default برای صفحات footer می‌گذارید.
• سپس داخل فوتر کلیک می‌کنید و دوباره از مسیر insert>field>page number شماره صفحه می‌گذارید.
• در NeoOffice و LibreOffice با فونت‌های XB که بهنام ساخته می‌توانید فونت خود را انتخاب کنید به شرط آن‌که به این مسیر بروید و اعداد را روی system بگذارید:

Preferences>Language settings>Complex text layout>General options>Numeral

اگر این کار را نکنید مجبورید برای فارسی دیدن اعداد از فونت‌های برنا که با B شروع می‌شوند استفاده کنید.

• اگر احیاناً در این برنامه‌ها به جای گذاشته شدن عدد، عبارت page number داخل فوتر بیاید باید به این مسیر‌ها بروید:
  • در نئو آفیس:Tools>options>NeoOffice writer>view در این‌جا باید تیک field codes را بردارید.
  • در لیبر آفیس هم همین تیک را باید بردارید اما برای رسیدن به این منو باید از مسیر preferences وارد این صفحه شوید.
• اگر می‌خواهید صفحهٔ اول شما شماره نخورد یا شمارهٔ یک شما در صفحهٔ دوم باشد، روی فوتر دو بار کلیک کنید و از صفحهٔ باز شده در قسمت offset عدد منفی یک (۱ـ) را بگذارید. چنان‌چه این عدد صفر باشد، صفحهٔ نخست شما، عدد یک می‌گیرد.

Column

• اگر متنی را می‌خواهید از جایی وارد ستونی کنید که از پیش ساخته شده، باید Align متن قبلی صفر باشد. چنان‌چه این کار را نکنید، متن شما داخل ستون قرار نمی‌گیرد.
• اگر در یک زبان (فارسی یا انگلیسی) column می‌کنید و می‌بینید که صفحهٔ شما برعکس آن چیزی‌ست که باید باشد (مثلاً زبان مد نظر شما انگلیسی‌ست اما ستون از راست شروع می‌شود) به این مسیر بروید و جهت متن را (راست به چپ یا چپ به راست) درست کنید format>page

FontWork

‎این همان‌ چیزی‌ست که در MsWord به آن Word Art گفته می‌شود. کارش شکل و شمایل دادن به کلمات است؛ اشکالی شبیه موج و غیره. برای رسم آن در لیبر آفیس، در تولبار Drawing که در پایین پنجره است، روی آیکون مربوطه‌اش کلیک کنید.

سپس فرم مد نظرتان را انتخاب کنید. کلمهٔ FontWork روی صفحه نمایان می‌شود. با دو بار کلیک کردن روی آن، همان متن به شکل قابل تایپ هویدا می‌شود. می‌توانید متن را تغییر دهید و اگر متن‌تان انگلیسی‌ست، فونتش را هم عوض کنید. اگر متن‌تان فارسی‌ست با لیبر آفیس نمی‌توانید نتیجه بگیرید. در این مورد نئو آفیس به کار می‌آید. همین مسیر را در نئو آفیس بروید با این تفاوت که برای انتخاب کردن متن، همزمان باید Command را هم بگیرید. دو بار کلیک کنید و متن قابل اصلاح را به دلخواه تصحیح کنید. فونت‌های X بهنام این‌جا به کار می‌آیند. پس از درست کردن فرم متن به شکل مطلوب، آن را انتخاب کرده و ⌘ + C را بزنید. سپس به لیبر آفیس بروید و حالا⌘ + V را بزنید. به این ترتیب، متن فرم‌دادهٔ شما به صورت یک عکس به لیبر آفیس منتقل می‌شود.

Indent

برای تراز کردن متن از چپ و راست، باید متن را انتخاب کرده و شاخص‌های آن را جا به جا کنید. شاخص تراز در عکس زیر نمایان است.

اما اگر شاخص زیری را بگیرید،‌ شاخص بالایی که برای تنظیم خط اول است با آن راه می‌افتد. برای تکان دادن شاخص پایینی به تنهایی، command را بگیرید و شاخص را جا به جا کنید.

Shortcuts

توجه داشته باشید برخی از کلیدهای میان‌بُر تنها در صورتی کار می‌کنند که زبان انگلیسی فعال باشد.

• Home:
  • برای هر خط> کلید fn + کلید سمت چپ کلیدهای چهار طرفه (یعنی معکوس جهت فارسی عمل می‌کند)
  • برای کل متن> کلید Command + کلید بالای کلیدهای چهار طرفه
• End:
  • برای هر خط > کلید fn + کلید سمت راست کلیدهای چهار طرفه (یعنی معکوس جهت فارسی عمل می‌کند)
  • برای کل متن> کلید Command + کلید پایین کلیدهای چهار طرفه
• حرکت به یک کلمه جلو یا عقب‌تر:
  • در نئو آفیس: Command + کلیدهای راست و چپ چهار طرفه
  • در لیبر آفیس: Option + کلید‌های راست و چپ چهار طرفه

• page up & down: کلید fn + کلیدهای بالا و پایین چهار طرفه

• حرکت به ابتدا یا انتهای پاراگراف: control + حرف a و e یا option + کلیدهای بالا و پایین کلیدهای چهار طرفه

Styles

‎اگر می‌خواهید متنی را تایپ کنید که در آن مرتباً لازم دارید تا فونت‌ها و حالت‌های متفاوتی را برای کلمات تعیین کنید و از تکرار این انتخاب‌ها کلافه شده‌اید، راه حل، استفاده از Styles است. با کمک Styles می‌توان متن مورد نظر را انتخاب کرد و تنها با یک کلیک روی Style مورد نظر، تمام شکل و شمایل متن را اعم از فونت، رنگ، اندازه، بولد یا ایتالیک بودن و... تعیین کرد.
‎به مسیر Formats>Styles and formatting بروید. پنجره‌ای به شکل زیر باز می‌شود.

‎در این پنجره انواع Styleهای موجود در برنامه را می‌توان دید اعم از «سرفصل»ها و «پانویس» و غیره (برای دیدن تمام Styleها دقت کنید در ستون پایینی ـ جایی که در عکس Automatic نوشته شده ـ عبارت All styles انتخاب شده باشد). روی هر کدام که راست کلیک کنید، با انتخاب Modify می‌توانید ویژگی‌های آن را تغییر دهید. مثلاً اگر روی Footnote راست کلیک کنید و Modify را بگزینید، هر تغییری را که ایجاد کرده و ذخیره کنید از آن پس بر روی تمام پانویس‌های شما اعمال خواهد شد. در همین‌جا می‌توانید با راست کلیک کردن و انتخاب New، یک Style به دلخواه خود نیز بسازید.

Table

برای وسط چین کردن یک جدول به مسیر زیر بروید: Table>Table properties>Table>Alignment>Center

Text Box

در نئو آفیس اسم آن تکست آبجکت (Text object) است. برای ترسیمش کافی‌ست از Toolbar (نوار ابزار) Drawing استفاده کنید. این نوار پایین Document است. در این تولبار روی حرف «تی» کلیک کنید و در باکس ایجاد شده متن را تایپ کنید.