قلمهای سری ایکس نسخهٔ ۲
قلمهای سری ایکس۲ بر اساس قلمهائی که به رایگان در دسترس عموم قرار دارند ساخته شده و برای زبانهای فارسی، عربی، اردو، پشتو، دری، ازبک، کردی، ترکی قدیم (عثمانی) و ترکی جدید (لاتین) تعمیم داده شدهاند.
این قلمها به دو تکنولوژی OpenType و AAT مجهز بوده و بر روی هر پلاتفرمی - مک یا ویندوز و لینوکس - قابل استفاده هستند.
تفاوت این قلمها با قلمهای نصب شده در سیستمهای ویندوز و مک
لازمهٔ قلم فارسی برای وِب وجود حروف لاتین در خود قلم میباشد و بدین ترتیب بسیاری از قلمهای فارسی و عربی که حروف لاتین ندارند به درد وِب نمیخورند و البته برخی، حروف ویژهٔ فارسی هم ندارند که آن بحث دیگریست.
تاهوما، تایمز و اریال قلمهای لاتینی هستند که برای متون لاتین طراحی شدهاند که ضمناً حروف فارسی و عربی نیز دارند. تنظیمات این قلمها همگی بر اساس نمایش optimal حروف لاتین صورت پذیرفتهاند. مثلاً در حالی که حروف فارسی تایمز و اریال عیناً از یکدیگر کپی شدهاند، فاصلهٔ خطوط این دو قلم تفاوت دارد و این تفاوت بخاطر تفاوت حروف لاتین این دو فانت و ضرورت های بهترین شیوهٔ نمایش حروف لاتین این فانتها میباشد.
برای اینکه حروف فارسی و عربی، بخاطر ویژگی نوشتاری خودشان، از مرزهای این فاصلهٔ خطوط تجاوز نکنند، اندازهٔ حروف در تایمز و اریال به اندازهای کوچک شده است که در این فاصله بگنجد. این امر بزرگنمائی حروف فارسی را برای یک سایز مشخص فانت اریال یا تایمز بسیار کاهش داده است. جنبهٔ مثبت این امر این است که متن فارسی، اگرچه کوچک ولی از قواعد اساسی استتیک حروف فارسی و عربی تبعیت میکند.
تاهوما از سوی دیگر، راه حل دیگری را برگزیده است. تاهوما برای مراعات بزرگنمایی در محدوده ای که حروف لاتین تاهوما برایش مشخص کردهاند، سر و دُم حروف فارسی و عربی را قیچی کرده است، آنها را بالا و پائین کرده است تا در این محدوده بگنجد. این اگرچه هدف اصلی این طراحی، یعنی خوانا بودن متن فارسی در فانت سیستم را عملی کرده است، ولی در فقدان آلترناتیو برای کاربران فارسی زبان، لطمهٔ سنگینی به حس زیبائی شناسی کاربران فارسی زبان، بویژه نسل جوانتر وارد آورده است. مخالفت من با تاهوما، مخالفت با فرسایش حس زیبا شناسی خط فارسی در میان کاربران کامپیوتر است. حساسیت من حتی به شکل خط تاهوما هم نیست. در کار صفحه پردازی هرگونه ابتکاری جایز است. حساسیت من به نقشی است که تاهوما در فضای وِب فارسی پیدا کرده است و به استاندارد بالفعل نمایش متون فارسی در وِب بدل گشته است.
مکینتاش اگرچه خط پیشفرض سیستمش بسیار خوش نماست، اما متأسفانه از این شرایط عمومی برکنار نیست. جیزه پرو نیز یک قلم برای کاربرد فارسی در وِب نیست زیرا لاتین ندارد. اگر جیزه بعنوان دیفالت سفری یا دیگر مرورگرها انتخاب بشود، مشکل فاصلهٔ خطوط شاید تا حدی قابلت کنترل بیشتری داشته باشد ولی در شرایط کلی، قلمی که در مک صفحات وِب را نمایش میدهد همواره یک قلم لاتین است که فاصلهٔ خطوط را نیز تعیین میکند. سپس جیزه، به عنوان یک قلم بی هویت، در پشتیبانی از آن قلم لاتین جای خالی حروف فارسی را پر میکند. به عبارت دیگر، اگرچه جیزه بر خلاف اریال و تاهوما و تایمز به همراه حروف لاتین در یک قلم نیامده است، اما از آنجا که همواره تابعی از یک قلم لاتین پیشفرض است، بر روی فاصلهٔ میان خطوط کنترلی ندارد.
یک قلم فارسی مناسب وِب، قلمی است که حروف لاتین دارد ولی فاصلهٔ خطوط برای نمایش مناسب متن فارسی تنظیم شده است. این فاصله شاید برای حروف لاتین زیاد باشد ولی برای زبانهای فارسی و عربیو ... مناسب است. حروف لاتین تنها به عنوان پشتیبان برای متن فارسی در نظر گرفته شدهاند. در واقع در یک قلم فارسی برای وِب، همان معاملهای با حروف لاتین شده است که تایمز و اریال و دیگر قلمهای کنونی فارسی یا عربی به پیشکسوتی یا پیروی از آن، با فارسی کرده اند. یعنی اینکه حروف لاتین در یک قلم فارسی برای وِب، تابعی از ملازمات استتیک خط فارسی شده است. پس به همان اندازه که یک قلم فارسی وِب برای متون صرفاً لاتین نامناسب است، یک قلم لاتین مثل اریال نیز برای متون صرفاً فارسی نا مناسب است... چه به لحاظ ریزی و چه به لحاظ غیر optimal بودن فاصلهٔ خطوط.
استفادهٔ این قلمها با مکهای اینتلی
در حال حاضر مک های اینتلی قادر نیستند از تکنولوژی AAT این قلمها استفاده کنند. در بروز رسانی 10.4.9 و نیز در لئوپارد این مشکل برطرف خواهد شد.
دریافت قلمها
برای دریافت قلم یاقوت به اینجا مراجعه کنید.
برای دریافت قلم یاس به اینجا مراجعه کنید.
برای دریافت قلم زر به اینجا مراجعه کنید.